Dzień: 2019-01-06

Styczeń – miesiącem świadomości nt. jaskry

6 stycznia 2019   Admin   Bez kategorii   0

Styczeń został ustanowiony jako miesiąc świadomości na temat jaskry. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jaskra to jedna z głównych przyczyn ślepoty w krajach rozwiniętych. Dlatego to ważny moment aby rozpowszechniać informacje o tej chorobie.

Dlaczego to takie ważne?

 

Postępujący, charakterystyczny zanik nerwu wzrokowego towarzyszący jaskrze jest nieodwracalny i bez wdrożonego leczenia w odpowiednim czasie, powoduje coraz bardziej pogłębiającą się utratę widzenia. Nerw wzrokowy jest bardzo istotny w procesie widzenia, możemy go porównać do kabla eletrycznego zbudowanego z ponad miliona przewodów. Najprościej pisząc, jego zadaniem jest przeniesienie obrazów z oka do mózgu. Neuropatię jaskrową (tak określamy ten postępujący zanik nerwu wzrokowego) może powodować szereg różnych przyczyn, o których będzie mowa później.

Narząd wzroku jest to najważniejszy zmysł człowieka. Dzięki niemu możesz uczestniczyć w wielu aktywnościach, możesz się właściwie komunikować, orientować w przestrzeni i zdobywać wiedzę. Utrata widzenia jest ogromną tragedią powodującą wyłączenie z życia zawodowego i publicznego. Utrudnia normalne życie, funcjonowanie, wprowadza często w poczucie osamotnienia, może prowadzić do depresji. Osoby niewidome często potrzebują wsparcia nie tylko rodziny, lekarza ale i państwa.

Statystyki są zatrważające

Około 68 mln ludzi na świeci choruje na jaskrę natomiast 7 mln osób zostało niewidomych z jej powodu. Przewiduje się, że w 2020 roku liczba chorych na jaskrę wzrośnie do 79,6 mln i zapewne ok 11 mln osób będzie z jej przyczyny niewidoma. Najdokładniejsze dane statystyczne w tym kierunku prowadzą Stany Zjednoczone. Tam 80 tys. osób oślepło z powodu jaskry, 250 tys. straciło całkowicie widzenie na jedno oko, a ok. 1,2 mln ludzi ma ubytki pola widzenia. W naszych kraju nie ma tak dokładnych danych, szacuje się, że w Polsce jest 800 tys. osób chorych na jaskrę i tylko 64 tys. z nich znajduje się pod opieką okulisty. 70% przypadków tej choroby jest wykrywane w Polsce zbyt późno. Wynika to z bardzo niskiej świadomości społecznej na temat zagrożeń związanych z jaskrą. Polski Związek Niewidomych wskazuje, że ok 18-20% niewidomych w Polsce to osoby, które straciły wzrok z powodu jaskry. Dane GUS pokazują, że liczba chorych na jaskrę w Polsce w 2035 może wzrosnąć do ok 1,2 mln. Jaskra uważana jest za chorobę osób starszych ale i występuje u ludzi młodych [1]

Jak powstają ubytki nerwu wzrokowego?

W oku stale wytwarzana jest ciecz wodnista. Zapewnia ona prawidłowe naprężenie i fukcjonowanie całego aparatu ocznego. Ciecz wodnista opuszcza gałkę oczną przez tzw. kąt przesączania (kąt między tęczówką a rogówką) dostając się do krwioobiegu. Wszelkie ograniczenia odpływu powodują wzrost ciśnienia ocznego oraz prowadzi do uciskania i uszkadzania nerwu wzrokowego.

Zanik poszczególnych pęczków włókien nerwowych prowadzi do ubytków w polu widzenia, aż do całkowitej utraty widzenia. Istnieje wiele postaci jaskry różniące się przyczyną i postępowaniem retinopatii jaskrowej, których nie będziemy tutaj opisywać.

Przyczyny powstawania jaskry, badania, leczenie

Nie są dokładnie znane przyczyny powstawania jaskry. Czynnikami, które sprzyjają rozwojowi choroby są:

  • podwyższone ciśnienie wewnątrzgałowe – najważniejszy ale nie jedyny czynik rozwoju jaskry,

  • dziedziczność – badania kontrolne powinny obejmować wszystkich spokrewionych z osobą u której wykryto jaskrę,

  • zaburzenia gospodarki tłuszczowej (miażdzyca),

  • problemy naczyniowe (np. niskie ciśnienie ogólne krwi, nadciśnienie, stale zimne dłonie/stopy),

  • krótkowzroczność powyżej -4,0 D,

  • wiek, płeć, rasa.

Bardzo istotny jest podczas badania optometrycznego czy też okulistycznego wywiad z pacjentem, który pomoże nam we wstępnej diagnozie i określeniu stopnia ryzyka. Aby rozpoznać czy też wykluczyć jaskrę należy czywiście przeprowadzić dodatkowo szereg badań specjalistycznych takich jak:

  • pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria) wsparty oceną grubości rogówki (pachymetria),
  • badanie kąta przesączania (goniometria)
  • analizę budowy nerwu wzrokowego i budowy dna oka,
  • badanie pola widzenia (perymetria).

Leczenie farmakologiczne w postaci odpowiednio dobranych kropli jest podstawową terapią w przypadku jaskry. Bardzo ważną rolę w leczeniu jaskry jest rozpoznanie przyczyny blokowania odpływu cieczy wodnistej i wzrostu ciśnienia ocznego. Należy też wspomnieć, że leczenie trwa do końca życia i polega jedynie na zahamowaniu postępu tej choroby. Przy zaawansowanej jaskrze stosowane są zabiegi laserowe oraz interwencje chirurgiczne. Bardzo istotny jest dla terapii moment zdiagnozowania, a następnie systematyczne przyjmowanie leków.

Jaskra – cichy zabójca wzroku

Pamiętajmy, że nie jesteśmy w stanie “naprawić” tego co zniszczyła już choroba. Dlatego tak ważna jest edukacja i badania wzroku wykonywane regularnie, przynajmniej raz na 2 lata (chyba, że specjalista zalecił częściej). Jaskra nie daje wyraźnych objawów bólowych. Uszkodzenie wzroku jest zauważalne dopiero przy znacznej utracie komórek nerwu wzrokowego, niestety jest już za późno na uratowanie widzenia. Pomóż podnieść świadomość w tym temacie, udostępniając ten materiał i porozmawiaj ze swoją rodziną i znajomymi na temat jaskry. Jeżeli jesteś w grupie ryzyka, dawno nie wykonywałeś badania wzroku – odwiedź swojego specjalistę optometrystę lub okulistę. Zapraszam też na stronę: https://www.glaucoma.org/news/glaucoma-awareness-month.php

Monika Niklas – optometrysta

Bibliografia

1. “Jaskra – podstępny złodziej wzroku” – program profilatyczny realizowany w powiecie piaseczyńskim na lata 2017 – 2018.